Verpakkingsvrij in de badkamer: het verhaal van Werfzeep
Douchegel, vloeibare handzeep en shampoo in flesjes verdreven het stuk zeep uit de badkamer. Tientallen jaren lang lag dat arme stuk zeep knock out in een hoekje, in stilte weg te kwijnen. Plastic verpakkingen maakten de blits en het idee van verpakkingsvrij in de badkamer leek onbestaande. Maar kijk: het stuk zeep vecht terug. En het wordt daarin bijgestaan door een leger van geïnspireerde medestanders, zoals de meisjes van Werfzeep.
Verpakkingsvrij in de badkamer
Om de ambachtelijke zeepziederij te vinden, hoef je je neus maar te volgen. In DRUK, een voormalige drukkerij aan de Utrechtse Westerkade, kruipt de plaatselijke creatieve mensheid bij elkaar. Er is een kas om te vergaderen, er zijn werkplekken, er is een winkel. Het geheel wordt uiteraard overgoten met dampende cafeïne van Koffie Leute.
Al die bedrijvige en koffiedrinkende mensen moeten zich wel kunnen wassen, dus gelukkig wordt hier ook zeep gemaakt. Als je kijkt naar de staafmixers en de grote kookpotten zou je zo kunnen denken dat het een soepkeuken is. Maar de geur vertelt iets anders. ‘Als ik ‘s avonds mijn sjaal uitdoe, vult mijn huis zich met een wolk van zeepgeur’, vertelt Rinske, zeepmaker en copywriter.
‘Vanochtend geplukt’, zegt Evelien, wijzend op een bussel groen die ze te drogen legt om later in zeep te verwerken. Voor de seizoenszepen wordt wel vaker gebruik gemaakt van wildpluk, vertelt ze. Van de bloesems van amandelbomen tot koolzaadbloemetjes en kastanjes. Van die laatste maakt ze trouwens inkt. Ook het snoeiafval van de botanische tuin in Utrecht vindt z’n weg naar de Werfzeep. ‘Ze bellen ons als ze gesnoeid hebben en dan mogen we het komen ophalen’, zegt Rinske. Van zero waste gesproken.
Evelien – die 10 jaar geleden met Werfzeep begon – kreeg de zin in zeep te pakken op reis door Canada. Ze ontdekte er handgemaakte, koud geziede zeep (onder de 50°) en merkte dat die veel zorgzamer was voor haar gevoelige en tot eczeem neigende huid. Ze was net afgestudeerd aan de kunstacademie maar besloot haar eigen bedrijf op te richten.
Schone onderneming – verpakkingsvrij
Niet zomaar een bedrijf. Een in alle opzichten schone onderneming, waarbij over elk aspect van het proces is nagedacht. Alle zepen behalve de honing- en de shampoozeep zijn vegan. Er wordt gewerkt met biologische ingrediënten van food grade kwaliteit, dat wil zeggen dat je ze zou kunnen opeten, moest je daar toevallig zin in hebben. Het inpakken gebeurt in de sociale werkplaats in Utrecht en waar mogelijk wordt de zeep getransporteerd door de fietskoerier.
Doordat hoogwaardige ingrediënten in hun zuiverste vorm worden gebruikt, zoals kokos- en olijfolie, is het een redelijk duur productieproces. ‘De ene zeep is de andere niet. Voor fabriekszeep worden goedkope low grade ingrediënten gebruikt, die zo verhit worden dat gunstige eigenschappen verloren gaan’, legt Rinske uit. Inderdaad: als je je handen geregeld met dit soort zeep wast, beginnen ze als schuurpapier aan te voelen. Dat kan handig zijn als je net een oud kastje opknapt, maar voor de rest is het tamelijk onaangenaam.
Hier rijpt de zeep – verpakkingsvrij
Tijdens ons bezoek is Buba net een nieuwe batch aan het maken. Het ziet eruit als koken maar komt in realiteit meer in de buurt van scheikunde. Eenmaal uitgestort in de mal, heeft het mengsel wel iets weg van aardappelpuree. De zeep moet, net als kaas, een tijdlang rijpen voor ze gesneden kan worden. Het verzepingsproces gaat namelijk verder na het ontmallen. Met behulp van een laag karton en wollen dekens kan de zeep langzaam verder uitharden.
Timing is ook hier cruciaal: wacht je te lang, dan wordt de zeep te hard en kan ze niet meer gesneden worden. Wat dan weer wel handig kan zijn voor reuzen die een douche willen nemen. Maar of de reuzencommunity ook begaan is met zero waste? Dat zullen we in een andere reportage moeten onderzoeken. Na het snijden rijpen de stukken zeep een maand lang in houten lades die doen denken aan een bibliotheek. Een bibliotheek van geuren, oppert Greetje.
Verpakkingsvrij haren wassen
Zelf gebruiken we al ruim drie jaar niets anders dan de solide shampoo van Werfzeep om onze haren te wassen. Er zitten lekkere dingen als avocado, lavendel en eucalyptus in, het spul schuimt als de beste en ons haar ziet er eigenlijk gezonder uit dan vroeger. Naspoelen doen we met appelciderazijn, de goedkoopste conditioner die je gewoon thuis uit de koelkast kan halen. Sinds kort gebruiken we de andere zepen ook in de douche en ook dat is een voltreffer: wie wil zich nu niet wassen met chocoladezeep? Zelfs onze douche-onwillige tieners gingen door de knieën.
Ook je huis schoonmaken kan trouwens prima met een stuk zeep. De Bubble Buddy, die werd ontwikkeld door ontwerpster Foekje Fleur, is gemaakt van gerecycleerd plastic en doet dienst als zeephouder én rasp. In het doosje zit een stuk huishoudzeep van Werfzeep, die ook aardig werkt als je vlekken uit kleding wil krijgen. The Grate Way to clean, noemen ze het zelf. Tja, dan smelten wij. Als een stuk zeep in een nat bakje.
Verpakkingsvrij feest!
Werfzeep heeft iets te vieren. De biologische zeepziederij bestaat dit najaar tien jaar en viert dat met een … kookboek. Dat staat vol recepten om zelf zeep te maken en geeft een kijkje achter de schermen en in de kookpotten. Zo’n kookboek is natuurlijk een groot project en kost handenvol geld. Daarom zetten Evelien en haar zeepcompagnons een crowd funding op. Zin om mee te doen? Dat kan hier.